Als je een kankerpatiënt vraagt wat hij het ergst vindt van het feit dat hij ziek is geworden, is het antwoord vaak 'Dat ik de vanzelfsprekendheid ben kwijtgeraakt'. Je kunt niet meer geloven dat jou dat heus niet zal overkomen. Want het is je wèl overkomen. En je kunt er ook niet meer van uitgaan dat het voor altijd weg zal zijn. Kanker is genadeloos. Ook voor je toekomstdromen. De wereld is niet maakbaar, het leven doet niet wat je wil. Life is a bitch. En ze is in je huis komen wonen.
Onbewuste en bewuste dromen
Dat vanzelfsprekendheid iets is wat je kwijt kunt raken, is iets waar je je niet bewust van bent, totdat je het kwijt bent. Leren leven met kanker is dus niet alleen moeilijk vanwege dingen die je helder voor ogen hebt, maar ook om dingen waar je je niet zo bewust van bent (was). Sommige verwachtingen over je leven draag je impliciet met je mee: de vanzelfsprekend van oud worden, de wens om nog allerlei wereldreizen te maken, de carrière die je aan het opbouwen was, de aanname dat je je (klein)kinderen zult zien opgroeien. Je hebt allerlei verwachtingen, groot of klein, maar in ieder geval dat je leven net als dat van anderen zal verlopen. En het krijgen van kanker zet -op zijn minst tijdelijk- een grote dikke zwarte streep door al die hoop en wensen.
Onrechtvaardig en jaloers
Het is helemaal niet zo simpel om aan jezelf toe te geven wat het verlies van de vanzelfsprekendheid van dingen met je doet. Want gevoelens van onrechtvaardigheid (waarom ik) en jaloezie zijn nou niet bepaald emoties waarmee we te koop lopen. Heel trots op onszelf maakt het ons ook niet. Terwijl het hele normale emoties zijn gezien de situatie, net zoals de schaamte voor die emoties heel normaal is. Hoe ga je daarmee om? Lukt het je een plek te geven aan die kleine verschillen tussen jou en je vrienden die zich steeds dieper in jullie levens inslijpen? Bijvoorbeeld doordat zij wel zonder CV-gat en met levensverzekering nieuwe huizen kunnen kopen, terwijl jij in een te duur huurhuis zit opgesloten en elke euro drie keer om moet draaien? Durf je aan jezelf toe te geven waarom je zo pissig of verdrietig bent? Durf je dat naar je naasten toe uit te spreken? Hoe ga je bijvoorbeeld om met de zwangerschap van je beste vriendin, terwijl jij naar de operatiekamer wordt gedragen? Of die vriend uit je voetbalelftal die altijd even trots over zijn doelpunten vertelt, terwijl jij niet eens de energie meer hebt om een trap op te lopen?
Relatieproblemen, of relatiegroei
Die verandering van vanzelfsprekendheden heeft ook invloed op je relatie. Sommige relaties lopen stuk, andere worden juist veel sterker. Waren jullie al zover dat je van elkaar wist wat 'door dik en dun' en 'in voor en tegenspoed' van je vraagt? Hoezeer jullie eerst ook een geolied team waren, dat team is gebouwd op de vanzelfsprekendheid van wat je kunt, wie je bent en hoe je elkaar tot op dat moment kent. En kanker verandert die verhoudingen. Bijvoorbeeld:
- Je kunt niet meer wat je kunt. Brengt dat jullie uit balans? Kunnen jullie omgaan met dat de een nu ineens veel afhankelijker is van de ander?
- Je bent niet meer de 'aantrekkelijke' partner die je bent. Je bent moe, hebt last van stemmingswisselingen. Je libido is tot een nulpunt gedaald. Goedmaakseks is niet echt een optie nu. Sta jij open voor hoe lastig dat voor je partner is, zonder dat je dat jezelf verwijt? Praten jullie samen over wat dat met jullie en met jullie relatie doet? Blijft je partner jou zien, weten jullie dat je niet je zieke werkelijkheid als nieuwe versie van jou aan moet nemen?
- Iedereen verwerkt ellende op zijn eigen manier en in zijn eigen tempo. Veel relaties zijn goed omdat jullie elkaar aanvullen. Diezelfde tegenpolen kunnen nu dwarszitten. Past de manier waarop jullie slecht nieuws opvangen en verwerken bij elkaar? Negeert de een waar de ander wil praten?
- Op dezelfde manier zoekt ieder op zijn eigen manier naar 'grip om te kunnen ontspannen'. Ook dat kan flink botsen. Zoekt de een juist alles uit terwijl de ander doodsangst krijgt van elke vraag die je zou kunnen stellen? Gaat de een voortdurend de hort op en zoveel mogelijk doén, terwijl de ander stilletjes binnen blijft zitten?
- Kanker maakt eenzaam. Ook als je samen bent. Marilyn Monroe zei ooit wijs dat het beter is alleen te zijn dan eenzaam in een relatie. Kun je omgaan met het gemis van je partner, doordat je elkaar hierin maar tot een bepaalde hoogte kunt helpen? Dat gevoel van eenzaamheid, ook al ben je samen, omdat wat je overkomt blijkbaar te groot is om het samen te kunnen dragen? Omdat je aanpassen aan de ander, doen wat hij nodig heeft, nu echt niet mogelijk is, doordat je zelf ook aan het overleven bent?
- Relatietherapie voor kankerpatiënten bestaat. Het is een bekend iets, relatieproblemen door ziekte, net zoals elke fundamentele levensverandering waar je wel zelf voor kiest (samenwonen, verhuizen, kinderen, nieuwe baan) dat is. Voordat je het weet leef je langs elkaar heen. Praten jullie met elkaar en met anderen over die verschillen tussen elkaar? Blijf je in de kracht van je relatie geloven, ook als blijkt dat je soms toch niet dat team bent waarom je voor elkaar gekozen hebt?
{slider title="Meer lezen? Ruimte voor (zelf)Onderzoek" alias="rvo-zelfonderzoek" class="red" open="false"}Spreekt deze invalshoek over omgaan met kanker je aan? Wil je graag nog meer weten, lees dan verder in 'Ruimte voor (zelf)Onderzoek'.Op deze pagina staan denkrichtingen opgenomen die (nog) minder hard te maken zijn, maar wel relevant lijken te zijn.{/sliders}
