Er wordt steeds meer onderzoek gedaan naar het effect van bewegen op het herstel en de behandeling van kanker. Heel belangrijk, want hoe meer kennis er is, hoe beter. Deze rubriek legt uit wat er op dit moment over bewegen bij kanker bekend is en wat een beweegprogramma bij kanker meestal inhoudt. Ik doe dat vanuit de blik van mijn patiënt-ervaring, vanuit de aanname dat het voor jou inzichtelijker is om mijn twijfels ook mee te krijgen, in plaats van alleen de antwoorden van de specialisten en wetenschappers. Daarvoor kun je natuurlijk gewoon de artikelen lezen die ik als bron heb gebruikt. Een mooi initiatief is de nieuwe website fysiotherapieenkanker.nl. Op die site kun je informatie vinden verteld vanuit de specialist en verwijzingen naar specialisten in je omgeving.

De inzichten over bewegen bij kanker zijn nog jong

Een paar jaar geleden zou het advies nog zijn voldoende rust te nemen tijdens je behandelingen. Maar er komt steeds meer bewijs voor het feit dat bewegen juist belangrijk is voor het slagen van je behandelingen, je herstel en het verminderen van aanhoudende vermoeidheidsklachten. Op dit moment richt het onderzoek naar bewegen en kanker zich nog voornamelijk op twee vragen: is in beweging blijven beter? En: welke aanpak, van alle programma's die op dit moment bestaan, werkt als je een kankerpatiënt wilt ondersteunen bij bewegen voor, tijdens en na kanker?

We zijn dus onderdeel van het voortschreidende inzicht

Dat men nog bezig is met bewijzen verzamelen over het belang van bewegen en nog niet precies weet wat wel werkt en wat niet, is belangrijk om je als patiënt te realiseren. Dat heeft als gevolg dat je zelf ook goed op moet letten en niet zomaar blind op je fysiotherapeut kunt vertrouwen. De kans dat die zelf nog bezig is met kennis opbouwen over het effect van de behandelingen van kanker op een lichaam dat in beweging wil blijven, is groot. Het zou mooi zijn als jij je fysiotherapeut de ruimte kunt geven om daar open over te zijn. Dat jullie er samen voor zorgen dat hij steeds meer die 'specialist in bewegen bij kanker' kan worden. Om een echte expert te kunnen worden heeft jouw beweegspecialist jouw input nodig. Want alleen aan de theorie over wat bewegen doet met een lichaam dat anti-kanker-behandelingen ondergaat/heeft ondergaan, heb je niet genoeg. Het gaat juist om het om leren gaan met de verschillen tussen wat de theorie voorschrijft en jou als individuele patiënt.

Het is belangrijk je bewust te zijn van jouw rol als patiënt

Dat de kennis over bewegen bij kanker nog jong is, betekent dus dat het belangrijk is je twijfels uit te spreken naar je fysiotherapeut. Durf je vragen te stellen over wat je bij jezelf voelt en niet vertrouwt of niet begrijpt. Sowieso omdat vertrouwen in de behandeling die je krijgt en de klik met de trainer bewezen van invloed zijn op de kans dat je het programma afmaakt en de kans dat het tot resultaten leidt. Hoe meer jij zelf gelooft in waar je mee bezig bent en hoe beter je je lichaam in beweging leert kennen, hoe groter de kans op resultaat. Daarnaast is elk lichaam anders. Al helemaal na kanker. Want zoals met alles wat over kanker gaat, geldt ook voor bewegen dat iedereen wel in iets de uitzondering op de regel is. Elk behandelpad als gevolg van kanker is anders, en de gevolgen en bijwerkingen ook. Vertel je arts daarom overigens ook altijd dat je in zo'n beweegprogramma zit. Want zoals dat ook geldt voor het eten dat je eet, de supplementen die je slikt en je keuze voor complementaire geneeswijzen: boven alles is het belangrijk dat die keuzes er niet ongewild voor zorgen dat je medicijnen niet meer werken, of anders gaan werken.

'Bewegen bij kanker' in het kort

Beweegspecialisten bij kanker hebben kennis van:

1. hoe je een lichaam ondersteunt dat van voor af aan moet beginnen
2. hoe je een lichaam ondersteunt dat kankerbehandelingen ondergaat
3. hoe je een patiënt kunt leren feedback te geven over hoe het met zijn lichaam gaat
4. welke klachten je kunt verwachten en wat je daartegen kunt doen.

Met die kennis kunnen ze zich een beeld vormen van wat bewegen bij kanker van een patiënt vraagt: Wat doen de behandelingen met je belastbaarheid en het reguliere beeld van opbouw? Hoe zet je een programma op als een stijgende lijn door die behandelingen niet vanzelfsprekend is? Wat doet het met je spieren, wat vraagt het van je conditie, wat doet het met je pezen? Wat doet het met je motivatie, je zelfvertrouwen en je vertrouwen in bewegen? Wat moet je eten om je lichaam (sportend) te kunnen ondersteunen, naast de behandelingen?

Vragen die antwoord nodig hebben

Om tot een beweegprogramma te komen, hebben ze daarnaast kennis over jou nodig: Hoe goed ken jij je lijf al als het om bewegen en sporten gaat? Kun je omgaan met een lijf dat niet zomaar alles kan? Wat zijn de kenmerken van jouw lijf? Zijn er extra factoren, zoals genetische aanleg, of andere ziektes relevant? Welke beperkingen heb je aan je behandelingen overgehouden? Hoe actief wil je zijn in je sociale leven en wat vraagt dat qua belasting van je lijf? Heb je hulp nodig in het verwerken dat je bepaalde dingen niet meer kunt (zoals vroeger)? Je succesbeleving is ook afhankelijk van hoe actief je in je leven was, nog bent tijdens je ziekte, of wilt zijn na je ziekte. Deed je altijd veel aan sport? Dan is er heel wat meer nodig dan de basalere beweegprogramma's na kanker, die als doel hebben dat je je boodschappen weer kunt tillen en weer trappen kunt lopen. Sporten is wat anders dan bewegen. En op hoog niveau sporten vraagt weer heel wat anders dan gewoon sporten.

Durf voor jezelf te kiezen

Voor mijzelf is de opbouw van mijn lijf een uitdaging gebleken. Het inzicht dat je het moet durven om met je sportbegeleider in gesprek te gaan over wat er met je gebeurt heb ik zelf door schade en schande moeten leren. Ik heb drie keer gerevalideerd en liep steeds weer tegen blessures aan. Wat doe je dan en aan wie ligt dat? Vroeg ik teveel van mezelf? Was mijn begeleiding wel goed? Op die vragen krijg je geen antwoord als je dat gesprek met je beweegspecialist niet aangaat. En dan kun je dus ook niet leren van de vorige poging. Ik hoop dat ik anderen een beter vertrekpunt kan bezorgen in hun revalidatie door die ervaring te delen. Dus: vraag goed door bij je bewegingsspecialist of hij ècht weet wat hij doet. Afhankelijk van wat jij in je leven weer gewoon wilt kunnen doen. Jij verdient het om écht zorg op maat te krijgen. En hij verdient het om beter te mogen worden in wat hij doet.

Bewegen bij kanker is een uitdaging

Dat bewegen bij kanker belangrijk is, is voor veel patiënten makkelijker gezegd dan gedaan. In dit Engelstalige blog legt een patiënte uit hoe zij worstelt met de wetenschap dat bewegen goed is, in contrast met hoeveel moeite het haar kost om dat bewegen ook daadwerkelijk te doen. Het is belangrijk je te realiseren dat ook dat onderdeel is van 'bewegen bij kanker'. Bewegen bij kanker is niet alleen een kwestie van gewoon doen. Het is ook een kwestie van wennen aan wat er mogelijk is met je lichaam en van om leren gaan met alles wat helemaal niet zo makkelijk blijkt te gaan.