Voor veel van de klachten in deze lijst is het lastig te bepalen wat de oorzaak is of wat je eraan kunt doen. Sommige staan ook nog ter discussie in relatie tot de behandelingen. Laat je arts (bv tijdens een controle afspraak) altijd weten dat je met dit type klachten worstelt. Hij kan dan bepalen of het relevant is voor je behandeling, of dat doorverwijzing oid nodig/mogelijk is.
{slider title="Kou in de botten, kouderillingen" alias="Kou van binnenuit" class="red" open="false"}Na chemo en bestraling lijkt de kou van binnenuit te komen. Fleecedekens, kruiken, elektrisch deken in bed, het helpt een beetje. In bad gaan kan ook, maar pas op: je lichaam verliest ook veel energie aan het water. Let daarnaast op dat je na chemo toxisch bent: de chemo komt via je huid in 't water. Het bad moet heel goed (handschoenen en groene zeep) schoongemaakt worden voordat een ander erin kan. Vraag aan je oncoloog of dat voor jouw type chemo geldt en voor hoe lang. Dit kan bijvoorbeeld minstens een week het geval zijn.
Eet warme dikke soep, bijvoorbeeld pompoensoep. Doordat de soep dik is (niet hetzelfde als gebonden soep!) verwarmt hij je maag en lijf van binnenuit. Maar: in geval van misselijkheid, eet dit de eerste dagen na en tijdens de chemo niet. De warmte van de soep ontspant je maag en dat is niet altijd wenselijk in geval van misselijkheid en maagpijn.
{slider title="Kramp in kuiten en voeten na chemo" alias="Kramp in benen" class="red"}Eet voor het slapengaan een schijf ananas. Vers of uit blik. Neem bij ananas uit blik geen ananas op siroop, maar op ananassap. Dat is veel gezonder. Bv. Del Monte, Fair Trade en Albert Hein merk. In ananas zit magnesium. Dat helpt tegen kramp.
{slider title="Kramp of pijn bv in de buik" alias="Buikkrampen" class="red"}Het gewicht of de warmte van een kruik kan teveel zijn, net als de geur van kersenpitten. Een oplossing is een theedoek iets natmaken (bv. met een plantenspuit) en hem dan kort opwarmen in de magnetron.
{slider title="Dunne of gescheurde nagels bij chemo " alias="Dunne nagels" class="red"}• Soms wordt gezegd dat je je nagels moet versterken et een nail hardener. Dat kun je beter niet doen, want nailhardeners bevatten formaldehyde en die drogen de nagel juist uit.
• Op de website abeautifulnail worden goede adviezen gegeven voor nagelverzorging bij chemo.
• Vette nagelcrème (Herome). Drogist
• Wees voorzichtig met nagellakremover, gebruik er een op lanoline basis
• Uitvallende nagels door chemo: overleg met je arts of nageluitval verwacht kan worden en of nagellak daarbij helpen kan. Er zijn ziekenhuizen die werken met ijscompressen. Of dit werkt staat nog ter discussie. Overleg met je arts of dit een mogelijkheid voor je is. Aangeraden wordt de nagels te beschermen met handschoenen. Pas op met pleisters: de huid kan zo dun geworden zijn dat je daar wondjes door krijgt. Douglas
{slider title="Bortsreconstructie na borstamputatie" alias="borstreconstructie" class="red"}BorstkankerVerenigingNederland heeft een video gemaakt om je te helpen met kiezen tussen de opties met betrekking tot borstreconstructie.
Behandelingbegrepen.nl maakt animaties om complexe begrippen in de zorg uit te leggen. Zo hebben ze in samenwerking met savetheboobies.nl drie animaties gemaakt die laten zien wat de diep lap-methode (buik), de Latissimus Dorsi-lap (rugspier) en de Huidbesparende methode met tissue expander inhouden.
{slider title="Het risico op 'late gevolgen' van je behandelingen" alias="Late gevolgen" class="red"}Onder late gevolgen van kanker verstaan zorgverleners wat anders dan 'in de volksmond' wordt begrepen. Formeel zijn late gevolgen aandoeningen die je op langere termijn kunt ontwikkelen als gevolg van je behandelingen, zoals een verhoogde kans op hartklachten, osteoperose, een tweede of andere tumor of diabetis. Wil je meer weten over wat jouw risico's zijn, vraag dit aan je behandelend arts. Ook kun je in sommige ziekenhuizen terecht bij zogenaamde LATER poli's. Bijvoorbeeld bij kinderkanker en hodgkin. Over late gevolgen bij borstkanker kun je uitleg vinden op de site van BVN. Bijvoorbeeld over de kans op hartklachten. Voor hulp bij omgaan met hersenletsel kun je terecht op de site hersenz.nl
{slider title="Opvliegers / hormonale problemen" alias="Overgang" class="red"}Pas op met producten die overgangsklachten tegengaan bij het slikken van anti-hormoon tabletten. Als de producten oestrogeenachtige stoffen bevatten, maakt dat volgens sommige studies de werking van het anti-hormoon ongedaan. Overleg met je oncoloog voordat je supplementen gaat slikken. Soms wordt ook advies gegeven om soja en lijnzaad te eten tegen de overgangsklachten. Het staat ter discussie of dit goed of juist slecht is in combinatie met hormoontherapie, doordat er veel op hormonen lijkende stoffen inzitten. In dit blog van jongenborstkanker.nl zijn een aantal praktische tips verzameld over hoe je met opvliegers om kunt gaan. Hier kun je tips lezen over pijn bij het vrijen als gevolg van de overgang.
{slider title="Aanhoudende vermoeidheid na kanker" alias="Blijvende vermoeidheid" class="red"}In het artikel Moe na kanker. Het zit niet tussen de oren en je kunt er wel iets aan doen van Elke van Riel (Psychologie Magazine 2012) kun je uitleg lezen over hoe het zit met die vermoeidheid: waardoor het komt en hoe het komt dat bij sommige patienten die vermoeidheid maar niet weggaat. In de rubriek 'Hulp bij omgaan met kanker' kun je specialistisch aanbod vinden voor begeleiding en hulp bij vermoeidheid. Bijvoorbeeld de app Untire "geeft je de middelen om vermoeidheid bij kanker te verminderen en je leven weer te kunnen leven".
Maria Hendriks is een journaliste die zelf ervaringsdeskundige is op het gebied van vermoeidheid na kanker. Zij heeft hier veel kennis over ingewonnen en verzameld en ook enkele boeken over geschreven. Via de website vermoeidheidnakanker.nl geeft ze uitleg over vermoeidheid en werken na kanker. Zo staat er bijvoorbeeld uitgelegd dat je op verschillende manieren moe kunt zijn (lichamelijk en geestelijk), over het effect ervan op je geheugen, en een indruk van de inhoud van haar boeken. Ook kun je er artikelen vinden naar aanleiding van wetenschappelijk onderzoek over deze onderwerpen. De website laat helaas niet toe dat je naar subpagina's linkt, dus je moet zelf even zoeken. Onder het navigatiemenu van 'vermoeidheid' staan bijvoorbeeld tips over wat je kunt doen. Bij de artikelen kom je uit door op de homepage bij het item Bewijs voor chemobrein op Lees verder te klikken.
Wil je weten wat chemobreinklachten zijn, of heb je last van aanhoudende concentratie- en geheugenproblemen, kijk dan eens naar deze rubriek op overwegmetkanker.nl
{slider title="Omgaan met hersenletsel" alias="Hersenletsel" class="red"}Voor hulp bij omgaan met hersenletsel kun je terecht op hersenz.nl
{slider title="Pijn in ribben of romp na operatie, bestraling of lymfevatverwijdering" alias="lymfoedeem flank" class="red"}Artsen zijn opgeleid om als het om lymfoedeem na borstkanker gaat, verdikking en ophoping van vocht in de arm of in de borst in de gaten te houden. Het kan echter ook zo zijn dat het oedeem meer in je flank, in je romp, onder je ribben, schouderblad of rug ophoopt. Dat is niet goed zichtbaar en daardoor kun je er lang zonder hulp mee rondlopen. Want je artsen kunnen geen zichtbare verdikking of vochtophoping vaststellen. Klachten waar je dit aan kunt herkennen is een gevoel van druk op je ribben, steken, iets naar voren staande ribben en een ingeslepen gewoonte om bijvoorbeeld een hand op je ribben te leggen uit bescherming. Mocht je jezelf hierin herkennen, overleg dan met je huisarts en ga naar een in lymfoedeem bij kanker gespecialiseerde fysiotherapeut. Deze kan vaststellen of je last hebt van lymfoedeemophoping in je flank of romp.
{slider title="Zelfredzaamheid en eenzaamheid bij kanker" alias="zelfredzaamheid" class="red"}Veel patiënten voelen zich eenzaam tijdens het traject van hun ziekte. Niet per se omdat er geen mensen om hen heen zijn die er voor hen willen zijn, maar wel omdat als puntje bij paaltje komt, je teruggeworpen wordt op jezelf. Alleen jij weet wat je nodig hebt, wat belangrijk is, wanneer je welke behoefte hebt. Hierover praten met je omgeving is lastig, waardoor dat contact verstoord kan raken. Dit blog benoemt een aantal momenten die typerend zijn voor de eenzaamheid van kanker. Onder specialisten is 'zelfredzaamheid' een term waarmee onderzocht wordt in hoeverre problemen als eenzaamheid een probleem zijn waar je zelf niet uitkomt. Zo is er het Werkblad Zelfredzaamheid. "Het werkblad is bedoeld voor wijkgerichte professionals die zelfredzaamheid en samenredzaamheid van bewoners of patiënten willen stimuleren. Je kunt het werkblad gebruiken als je merkt dat iemand eenzaam of inactief is. Heeft hij levensvragen? Ook dan is het werkblad 'Samen ontdekken' een goed hulpmiddel."
Heb je behoefte om met iemand te praten, maar weet je niet met wie, kijk dan eens op de website hetluisterendoog.nl van Sensoor. Daar kun je chatten met een vrijwilliger. "Deze website is bedoeld voor iedereen die zich op één of andere manier geïsoleerd voelt en behoefte heeft aan contact. Ongeacht levensverhaal, achtergrond, leeftijd of leefomstandigheid. Je kunt hier je verhaal kwijt. Door online, vertrouwelijk en anoniem te chatten met een vrijwilliger. Deze biedt een luisterend ‘oog’ en denkt met je mee. Vrijwilligers zijn goed voorbereid en worden begeleid bij hun taak." Ook de website pratenoververlies.nl biedt de mogelijkheid om te chatten met een vrijwilliger.
De Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (een adviesraad voor de regering) heeft een rapport geschreven over wat eenzaamheid precies is, om hier aandacht voor te vragen in onze samenleving. Het lijkt wat taaie kost, maar kan interessant zijn omdat het bijvoorbeeld laat zien wat het verschil is tussen alleen zijn en eenzaamheid en hoe het komt dat veel mensen zich eenzaam voelen.
{slider title="Pijnlijke voeten" alias="Pijnlijk voetbed" class="red"}Overleg met pedicure, oncoloog of huisarts.
• Calendulan crème en Arniflor Vallen en Stoten crème van VSM lijken de voeten iets te verkoelen en de huid te ontspannen. Pas op met lotions en olie, die maken de huid juist nog zachter/weker en dus kwetsbaarder. Drogist
• Probeer een voetenbad of voetengel. Pas wel op, de meeste voetengels en bruistabletten die te koop zijn zijn geparfumeerd etc. Drogist Voorbeelden van geschikte merken ken ik helaas niet. Kijk bijvoorbeeld op deze website (type 'voet' in in het zoekveld). Je ziet dan heel veel producten voor voeten, met merken die ik herken als ook te koop bij de drogist of Holland&Barrot.
• Vermijd hakken of schoeisel dat de hielen kan beschadigen. Koop comfortabele, wijde schoenen met een goed degelijk voetbed, bijvoorbeeld van de merken Durea, Ecco, Skechers of Paladium.
• Maak gebruik van zachte inlegzooltjes, bijvoorbeeld van schapenvacht.
• Wees voorzichtig met pleisters en blarenpleisters. Bij het verwijderen trek je makkelijk de huid kapot. Een gaasje vastgemaakt met een gaasverband is beter
{slider title="Droge of schrale huid bij de bikini-lijn of vagina" alias="Bikinilijn" class="red"}
• Vasiline Lanette crème (of andere crème in overleg met huisarts of gyneacoloog)
• Bij bikinilijn werkt Cremor Lanette of Lanette crème ook. Apotheek (recept via huisarts)
{slider title="Droge vagina bij het vrijen" alias="droge vagina" class="red"}Als penetratie pijnlijk is doordat de vagina droger is geworden, ligt zoeken naar een geschikt glijmiddel voor de hand. Ware het niet dat veel glijmiddelen hormonen bevatten en dat wil je liever niet gebruiken in geval van hormoongevoelige kanker. Veel patiënten experimenteren daarom met huis-tuin-en-keuken-middelen. Genoemd worden Vasiline Lanette crème, zonnebloemolie en druivenpitolie (= geur- en smaakloos). Maar er zijn ook middelen die in de winkel te koop zijn, zonder hormonen. Overleg bij hormoongevoelige kanker voor het gebruik van homeopathische middelen àltijd met je arts, aangezien deze middelen hormonen of op hormonen gelijkende stoffen kunnen bevatten. Vraag bij ernstige klachten om middelen op voorschrift aan een gynaecoloog. Het is sowieso verstandig om deze klachten met je arts te durven bespreken. Wie weet is er wel een hulpmiddel bekend. Doe dit niet in je eentje. Daarvoor kunnen de klachten veel te ingrijpend zijn. In Margriet is 'Wat te doen bij pijn bij het vrijen' vraag van de week geweest. Klik op de link voor het antwoord.
{slider title="Problemen met seksualiteit en kanker" alias="Seksualiteit" class="red"}Er is gelukkig een nieuwe site van NFK om het taboe over kanker en seksualteit te doorbreken. Ook sickandsex.nl wil wat aan dit taboe veranderen.
Dat maakt de informatie die ik hier had staan hopelijk overbodig. Kijk dus eerst even wat je daar kunt vinden. Toch nog meer vragen? Wie weet heb je toch wat aan de links die ik tot nu toe verzameld had:
- Op kanker.nl wordt een pagina besteed aan seksualiteit bij chemotherapie.
- Liz O'Riordan (borstkankerpatiente en oncoplastische borstchirurge) besloot een blog te wijden aan Let's talk about sex (Engels) omdat het taboe te groot is in verhouding tot de impact die kanker op seksualiteit kan hebben.
- Ook het stuk Tips for maintaining Intimacy during cancer gaat in op de invloed van kanker op de beleving van intimiteit.
- In het artikel Seksualiteit na kanker op allesoverkanker.be wordt een indruk gegeven van het boek Liefde onder druk, relaties in tijden van kanker (Els Put).
- Er is een documentaire van Canvas 'Liefde in tijden van kanker' waarin patiënten vertellen hoe de kanker een invloed gehad heeft op hun gevoel van vrouwelijkheid, op hun relationele leven en op hun seksleven. De link van deze docu verandert regelmatig. Zoek op de titel als je hem niet kunt vinden.
- Op deze pagina van jongborstkanker.nl staat informatie verzameld over sexualiteit en kanker.
- Ook Borstkankervereniging Nederland heeft een rubriek op borstkanker.nl over seksualiteit en kanker, besteedt hier aandacht aan op de pagina over late gevolgen, en heeft hier een artikel aan gewijd in de special in Blad-B over late gevolgen (pag. 20-23).
- Tot slot heeft de Rutger Stichting een pagina over seksualiteit bij borstkanker.
- En legt Allesoverkanker.be uit dat het belangrijk is problemen met seksualiteit met je specialisten te bespreken.
- Voor mannen besteedt deze rubriek op kanker.nl aandacht aan seksuele problemen als gevolg van kanker.
- Ook op de website van zaadbalkanker.nl wordt in het kort aandacht besteed aan gevolgen van behandelingen op de zaadlozing, libido en klaarkomen.
{slider title="Extreem zweten" alias="Extreem zweten" class="red"}Veel zweet of transpiratie onder andere oksel dan de bestraalde/oksel na oksel-toilet of lymfe klier verwijdering, of extreem zweten door medicijnen of overgang.
Onder invloed van (anti-)hormoontherapie kan de transpiratie verergeren. Omdat je op moet passen voor oedeemvorming is een zweetblokkerende deodorant misschien niet verstandig. Een oplossing is het gebruiken van Oxel pads. Het merk ' 1-2 Dry' bestaat in de maten M en L en is te koop bij Etos en Kruidvat in het deodorantvak. Het merk 'Oxlpads' is onder andere te koop bij Dirx Drogist. Het model en de kleefkracht van de pads is niet super. Wat dat betreft werkt maandverband of een inlegkruisje beter. En het is goedkoper. Drogist (bij de deodorants)
{slider title="Slaapproblemen" alias="slecht slapen" class="red"}Slaappproblemen bij kanker of als gevolg van chemo of hormoonthereapie komen regelmatig voor. In dit blog kun je 12 tips voor 'food or drinks' vinden die de slaap bevorderen. Jongenborstkanker.nl voegt in dit filmpje nog een originele tip toe over hoe je je lichaam kunt helpen afkoelen bij opvliegers door hormoontherapie in warme zomernachten. (Kijk even naar het korte filmpje om de tip te weten, het zou flauw zijn mbt de bron als ik hem hier op zou schrijven.)
Daarnaast kun je een online cursus volgen bij slaapproblemen. Of een zelfhulp-cursus bij slaapproblemen. Deze cursussen zijn niet toegespitst op kankerpatiënten. Het kan daarom zijn dat de adviezen die er gegeven worden niet altijd van toepassing zijn.
{slider title="Omgaan met chemobrein en geheugenproblemen" alias="Chemobrein" class="red"}Op deze site staat een aparte rubriek over breinproblemen. Er wordt uitgelegd wat het is en wat je eraan kunt doen.
Er is natuurlijk heel wat meer over te vinden. Klik hier bv voor een slideshare presentatie in het Engels over het managen van je chemobrein. En hier voor een site met tips over omgaan met chemobrein.
{slider title="Kinderloos door kanker" alias="Kinderloosheid" class="red"}Kijk voor lotgenotencontact op deze pagina van kinderloosheidnakanker.nl. Lees voor herkenning ook dit artikel in Trouw van een ongewenst kinderloze vader. Tijdens SpaceforAYA 2016 is een presentatie gegeven over vruchtbaarheidsbehoud en kanker. De Stichting Jong Borstkanker heeft een pagina met informatie over kinderwens en borstkanker.
{/sliders}
