We geven het niet graag toe, hoe boos en verdrietig dat verlies van de vanzelfsprekende dingen van het leven je soms maakt. Als je in de spiegel van het doorgaande leven van je omgeving kijkt, doe je je best om blij voor hen te zijn. En dat ben je ook. Toch spelen de 'waarom vraag' en een gevoel van jaloezie regelmatig belletje-trek aan je voordeur.
De kracht van kwetsbaarheid
Jaloezie is iets heel menselijks. Het betekent alleen maar dat je zelf iets heel graag zou willen en dat is eigenlijk heel mooi om van jezelf te weten. Je omgeving snapt dat ook, maar vindt het moeilijk om te beslissen hoe je er dan met elkaar over praat. Ik had het eerder al over Brené Brown. Ze kijkt eerlijk naar hoe schaamte, jaloezie en schuldgevoel jezelf in de weg kunnen staan. En dat juist de moed hebben om toe te geven hoe menselijk dat is, het verschil kan maken. Toe durven geven dat je niet perfect bent. Het lijkt de enige manier om de verschillen tussen jou en je partner, of jou en je vrienden, èn jouw gevoel daarover een plek te geven. In plaats van dat je die roze olifant maar onbenoemd in de kamer laat staan. Laat het gewoon waar zijn door erover te durven praten. Én de blijdschap om de zwangerschap. Én het verdriet om de operatie. Én het verdriet dat het daardoor niet goed mogelijk is om met elkaar mee te leven.
Wake up call
Je hoort veel mensen zeggen dat een ziekte als kanker je bewust maakt van wat pas echt belangrijk is. Dat is natuurlijk iets wat niet alleen geldt voor kankerpatiënten. Voor heel veel mensen geldt dat er een moment komt in hun leven dat ze zich afvragen of wat ze aan het doen zijn wel echt is wat ze willen. Stephen Covey probeert in zijn boek over persoonlijke effectiviteit mensen bewust te maken van het belang van betere keuzes maken. De ziekte kanker lijkt daarbij iets geks te doen met dat maken van de juiste keuzes. Nadat je uit het ziekenhuis ontslagen bent, gaat de overleefmodus automatisch door met knokken: maar nu om terug te krijgen wat je had. Verloren tijd inhalen en terugkomen waar je was voordat je ziek werd. Veel kankerpatiënten lopen daar in vast. Er komt een moment waarop ze om zich heen kijken en zich afvragen of ze wat ze aan het doen zijn eigenlijk wel zo leuk vinden. Kanker heeft invloed op je gevoel van wat belangrijk is. De manier waarop je tegen zingeving aankijkt. Veel van je doelen en dromen van vroeger, zijn daarom helemaal niet zo interessant meer. Je (b)lijkt nu voor andere dromen en doelen te willen leven.
In de woorden van Covey:
pas op dat je niet druk bezig bent met het beklimmen van een ladder, zonder dat je je afvraagt of die ladder wel tegen de juist muur staat.
Sommige mensen bereiken de hoogste top van de ladder en ontdekken dan pas dat die tegen de verkeerde muur staat. Stephen Covey
Op zoek naar zingeving
Dat je door je ziekte dingen anders gaat waarderen, kan best heftig zijn. Je bent immers al moe genoeg en je leven staat al genoeg op zijn kop. Als je bijvoorbeeld veel moeite hebt om je werk terug op te pakken, helpt het niet als je motivatie voor die drukke baan veranderd is. Als je die carrière ineens niet meer zo ziet zitten, waar doe je het dan voor? Heel wat kankerpatiënten gaan een of meerdere keren door een fase heen waarin 'het zwarte spook van kanker' hen bij de enkels grijpt. Schroom niet om in zo'n fase met andere mensen te praten over wat hen drijft. Ontdekken wat je wel wilt is best lastig in je eentje. Immers, als wat je dacht dat je leuk en belangrijk vond, niet meer van waarde voor je blijkt te zijn, heb je altijd de verkeerde kant opgekeken. Daar sta je dan. Hoe bepaal je wat je wel wilt?
Zelfhulpboeken
Omdat ook mensen die geen kanker hebben gekregen vaak op een moment in hun leven tegen zingevingsvraagstukken aanlopen, zijn er heel wat zelfhulpboeken geschreven over persoonlijke effectiviteit, het bepalen en bereiken van je doelen, en het onderscheid maken tussen energiegevers en energienemers. Welk boek daarin het beste is, is lastig om te zeggen. Dat ligt erg aan wat je aanspreekt. De insteek van elk boek is anders. De manier waarop de adviezen om te veranderen zijn geformuleerd kan precies bij je passen, of je grootste bron van irritatie zijn. Het beste advies: loop in de boekhandel naar de tafel waar ze liggen, of in de bibliotheek naar de kast wat ze staan en lees de eerste en de laatste bladzijde. Als het past, weet je dat snel genoeg. Voorbeelden van zelfhulpboeken? Brené Brown en Stephen Covey zijn een voorbeeld. Maar bijvoorbeeld ook 'Dromen, durven, doen' van Ben Tiggelaar.
Als je het niet alleen wilt doen
Gelukkig is er ook begeleiding als je het niet in je eentje kunt of wilt verwerken. Het is vaak wel even zoeken naar iemand met wie het klikt èn die kanker begrijpt. Sta jezelf toe hiernaar rond te vragen in je omgeving en verder te zoeken als het niet klikt. Het is daarom misschien wel slim alvast uit te zoeken waar je moet zijn, als je je nog beter voelt. Of, als de nood nu al hoog is, iemand in je omgeving die je vertrouwt te vragen daarvoor eens rond te bellen. Want die zoektocht kost best wat energie. De site Oncokompas probeert hier onder andere in te helpen. Maar dat instrument is nog in ontwikkeling.
Opties
Er zijn meerdere dingen mogelijk. Misschien kan iets als Mindfullness je helpen. Of de internetmodule mindermoebijkanker. Ook kunnen gesprekken fijn zijn met een specialist: iemand die ervaring heeft met het psycho-sociaal begeleiden van kankerpatiënten. Een benadering die tegenwoordig veel genoemd wordt bij dit type levensvragen is de Acceptance and Commitment Therapy.
